AHMET HAMDi TANPINAR
Dogum Tarihi 23 Haziran 1901
Dogum Yeri istanbul
Vefat Tarihi : 24 Ocak 1962
Vefat yeri : Istanbul
23 Haziran 1901’de istanbul’da dogdu.
Kadi Hüseyin Fikri Efendi'nin oglu.
Baytar Mektebi'ni birakarak girdigi Darülfünun-i Osmani'nin (Bugünkü
istanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi’nden 1923’te mezun
oldu.
Erzurum, Konya ve Ankara'daki liselerde ögretmenlik yapti. Gazi Terbiye
Enstitüsü'nde (Gazi Egitim Enstitüsü) edebiyat dersleri verdi.
1933'ten sonra istanbul'da Kadiköy Lisesi'nde edebiyat ögretmenligi yapti.
Güzel Sanatlar Akademisi’nde sanat tarihi ve estetik dersleri verdi.
1939'da istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde yeni kurulan Türk
Edebiyati Kürsüsü profesörlügüne getirildi.
1942 ara seçimlerinde CHP'den Mara$ Milletvekili olarak Türkiye Büyük
Millet Meclisi’ne girdi, üniversitedeki görevinden ayrildi.
1946 seçimlerinde tekrar aday gösterilmeyince bir süre Milli Egitim
Müfetti$ligi yapti. Güzel Sanatlar Akademisinde tekrar derse girmeye
ba$ladi.
1949'da da istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyati
Bölümü’ne döndü.
Bu görevdeyken 24 Ocak 1962’de istanbul’da ya$amini yitirdi.
Adini ilk kez "Altin Kitap" dergisinde yayinlanan "Musul Ak$amlari"
$iiriyle duyurdu. Dergah, Milli Mecmua, Hayat, Görü$, Ülkü, Varlik, Olu$,
Kültür Haftasi ve Aile dergilerinde $iirleri yayinlandi. Hece vezniyle
yazdigi bu ilk $iirler, imge zenginliklikleri ve müzikal nitelikleriyle
dikkat çeker. Edebiyat Fakültesi'nde ögrencisi oldugu Yahya Kemal
Beyatli'dan çok etkilendi. Ama ilk eserlerinde Yahya Kemal'den çok Ahmet
Ha$im izleri görülür. Ha$im gibi o da küçük ya$ta kaybettigi annesinin
yoklugundan duydugu aciyi ve kendisini avutacak bir sevginin özlemini dile
getirir. içe dönük bir baki$la doga ile ileti$im kurmaya çali$ir. $iirinin
bir ba$ka yönü Bergson felsefesinden kaynanlanan zaman kavramidir. Onun
eserlerinde zaman, basit bir süreklilik degil, çok katli ve karma$ik bir
aki$tir. "Ne içindeyim Zamanin", "Bursa'da Zaman" $iirleri bu olgunun
örnekleridir. ilk romani "Mahur Beste" 1944'te Ülkü Dergisi'nde yayinlandi.
Osmanli Devleti'nin son döneminde seçkin bir çevrenin ya$ayi$ini sergileyen
bu romanin ardandan, kendi ya$amindan da izler ta$iyan "Huzur" 1949'da
basildi. Huzur, hem bir a$k hem de Tanpinar'in istanbul'a olan derin
sevgisinin romanidir. Estetik anlayi$inin, kültür birikiminin ve geçmi$
kültürlere yaslanan ya$am felsefesini yansittigi bu kitabi Tanpinar'in en
yetkin romani sayilir. Romanda, Mümtaz ile Nuran'in a$ki çerçevesinde Dogu
ile Bati, eski ile yeni, geçmi$in degerleriyle var olan degerler, a$k ile
toplumsal sorumluluk arasindaki çati$mayi ve bu çati$manin dogurdugu
bireysel bunalimlari irdeler. 1950'de Yeni istanbul gazetesinde yayinlanan
ancak ölümünden sonra 1973'te basilan "Sahnenin Di$indakiler" ile 1961'de
basilan "Saatleri Ayarlama Enstitüsü"nde de iki uygarlik, iki degerler
sistemi arasinda bocalayan Türk toplumunun ironik tablosu çizilir.
Ölümünden sonra plan ve notlarina dayanilarak biraraya getirilen ve 1987'de
yayinlanan "Aydaki Kadin" da da ayni irdeleme vardir. $iir, roman ve
yazilarinin yanisira istanbul, Bursa, Ankara, Ersurum ve Konya kentlerini
dogal, tarihsel ve kültürel yapilariyla anlattigi 1946'da basilan "5 $ehir"
önemli eserleri arasindadir.
Siir
1976 Bütün Siirleri
ROMAN:
Mahur Beste (tefrika 1944 - basim 1975)
Huzur (1949-1983)
Sahnenin Disindakiler (tefrika 1950- basim 1973)
Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1961-1977)
Aydaki Kadin (ölümünden sonra 1987)
ÖYKÜ:
Abdullah Efendi’nin Rüyalari (1943-1983)
Yaz Yagmuru (1955-1983)
Hikayeler (Kitaplasmayan iki hikayesiyle birlikte tüm öyküleri, 1983)
DENEME:
Bes Sehir (1946-2001)
Edebiyat Üzerine Makaleler (1969-1977)
Yaþadigim Gibi (1970-1977)
ANTOLOJiLER:
Tevfik Fikret (1937-1944)
Namik Kemal (1942)
Yahya Kemal (1940-1982)
19. Asir Türk Edebiyati Tarihi (Ancak birinci cildini tamamlayabildi,
1942-1985)
____________________
!! Dost Dost dedik nicesine sarildim Sadik Dost Kara toprakmis !!
Pazartesi, 29. Nisan 2024 10:48
