Cumhuriyet’ in İlanına kadar
Tarihte İlk Anadolu Birliğini kuran Hititler Tunceli’ye kadar
ulaşmışlar, fakat çevreye tam hakim olamamışlardır. Tunceli’de
Huriler, Babil ve Asur İmparatorluklarının da etkileri görülmektedir.
Med’ ler zamanında kısmen ve Pers’ler zamanında (M.Ö.VI. Yy)
Büyük İskender burasını Makedonya Devletine katmıştır.
M.S. 395’ te Roma’ nın ikiye bölünmesi ile bütün Anadolu gibi
Tunceli de Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğunun payına düşmüştür. VII. yüz
yıl ortalarından itibaren Araplar bu çevreye erişmiş, VIII. Yy Tunceli bir
süre İslam İmparatorluğuna katılmıştır. Tabiat yapısı nedeni ile o dönemde
yalnız Çemişgezek İlçesi önem kazanmıştır.
Tunceli 1071 tarihinden 1252 tarihine kadar Erzincan’da hüküm süren
Mengüçlerin idaresi altında idi. Selçuklu ve Moğolların dağlık mıntıkadan
Kızılırmak’ a doğru yaptıkları akınlardan sonra Dersim mıntıkasında
bir çok Türk kabileleri yerleşmiş ve buralarda kalmışlardır.
Doğu Anadolu’da Akkoyunlu, Karakoyunlu, Türkmenlerin mücadeleleri
zamanında Çemişgezek beyi (Mengüç ailesinden ) Emir Şah Hasan’ dan
söz edilmektedir. Bunun torunu Hacı Rüstem Bey zamanında Şah İsmail
Çemişgezek ’ e Nur Ali isminde birisini Halife olarak göndermiş, Hacı
Rüstem Bey’ de İran’ a muhalefet etmeden Çemişgezek’ i
Nur Ali’ ye teslim etmiştir.
Tam bu sırada Yavuz Sultan Selim’ in Çaldıran Savaşını kazanması ile
tüm Doğu Anadolu Osmanlılara bağlandı. Ruslar I. Dünya Savaşında
Tunceli’ ye girdiler ise de hakim olamadılar. Bundan başka Tunceli
Osmanlı imparatorluğu döneminde hiç istila görmedi.
Cumhuriyet ’in İlanından Günümüze
Bugün Tunceli İline bağlı Hozat İlçesi Cumhuriyet öncesi mutasarrıflık
iken, Cumhuriyet ’in ilanı ile Dersim Vilayeti haline getirilmiş, 30
Mayıs 1926 tarih ve 887 sayılı kanunla bazı Vilayetlerle birlikte İlçe
İdari kuruluşuna dönüştürülmüştür.
Dersim kelimesi, Gümüşkapı anlamına gelmekte olup, kök itibari ile
Farsçadır. 25 Aralık 1935 tarih ve 2885 sayılı kanunla geçici merkezi
Elazığ İlinin Nazimiye, Hozat, Mazgirt, Ovacık ve Çemişgezek İlçelerinin
bağlandığı Tunceli İli teşkil edilmiştir. Aynı tarih ve 2884 sayılı kanunla
Tunceli İlinin İdaresi için özel hükümler konarak Korgeneral rütbesinde
Vali ve Kumandan yetkisinde bırakılmıştır.
Tunceli İline bağlı 8 ilçesi (Kalan Dahil) özel kanuna göre 01.01.1947
tarihine kadar geçici merkezi bulunan Elazığ’dan idare edilmiş, 30
Aralık 1946 tarih ve 4993 sayılı kanuna göre halen il merkezi olan Kalan
Kasabasına nakledilmiştir
____________________
Bulutlar ağlamasa yeşillikler nasıl güler?
Tuesday, 24. June 2025 17:42
